Kuna - najstarszy lodołamacz świata w Świnoujściu

Noc Muzeów 2025 w Świnoujściu – historia i przyszłość spotykają się przy MV Kuna

Świnoujście zaprasza na wyjątkową i niezapomnianą Noc Muzeów – 17 maja 2025 roku. Tego wieczoru Basen Północny – dawny teren stoczniowy, a dziś marina jachtowa – zamieni się w scenę, na której ożyje historia portu i przemysłu portowego.  Główną atrakcją będzie wizyta legendarnego holownika MV Kuna z 1884 roku – najstarszego wciąż czynnego lodołamacza rzecznego na świecie . Ten zabytkowy statek, który przetrwał dwie wojny światowe i ponad 140 lat żeglugi, zacumuje przy nabrzeżu Basenu Północnego, dając mieszkańcom i gościom niepowtarzalną okazję podziwiać go z bliska i poznać jego niezwykłe dzieje. Organizatorzy – Gmina Miasto Świnoujście wspierana   innych współorganizatorów, w tymi miejscowe muzea  – zadbali o to, by ta majowa noc pełna była zarówno sentymentalnych wspomnień, jak i śmiałych wizji przyszłości.

Legenda najstarszego lodołamacza – od dna rzeki po triumfalny powrót

Historia „Kuny” sięga XIX wieku. Została zbudowana w 1884 roku w stoczni Danziger Schiffswerft & Kesselschmiede Feliks Devrient & Co. w Gdańsku . Jako parowy lodołamacz „Ferse” (taka była pierwotna nazwa jednostki) służyła początkowo Prusom na Wiśle. Później statek zmieniał bandery – pływał dla władz Wolnego Miasta Gdańska, w czasie wojny dla III Rzeszy (pod nazwą „Marder”), tuż po wojnie dla Brytyjczyków w Hamburgu, by w 1947 roku trafić do Polski. W naszym kraju otrzymał nazwę „Kuna” (dosłowne tłumaczenie niemieckiego Marder) i po remoncie służył jako lodołamacz na dolnej Wiśle pod banderą Polski. Przez kolejne lata dzielnie pracował na rzecznych wodach, lecz ostatecznie w 1965 roku wycofano go ze służby. Rozebrany z wyposażenia, w latach 70. został odholowany do Gorzowa Wielkopolskiego z zamiarem wykorzystania jako pływający ponton cumowniczy. Tam jednak spotkał go tragiczny los – w 1981 roku „Kuna” zatonęła w gorzowskim basenie portowym, wydawało się, że na zawsze.

Na szczęście, właśnie w Gorzowie objawiła się grupa ludzi z pasją, którym los zabytkowej jednostki nie był obojętny. Wrak przeleżał blisko 20 lat na dnie, nim w 2000 roku pasjonaci żeglugi podjęli się misji jego ratowania. Powstało Stowarzyszenie Wodniaków Gorzowskich “Kuna”, a jego członkowie poświęcili sześć lat na zbieranie funduszy, formalności, poszukiwanie oryginalnej dokumentacji oraz mozolną odbudowę statku.  Efekt? Udało się wydobyć „Kunę” z mule i przywrócić jej dawny blask. Zachowano oryginalny kadłub oraz wiele elementów pokładu i napędu, a sylwetka holownika wygląda dziś dokładnie jak w XIX wieku.  Wymieniono jedynie serce statku – zamiast zabytkowej maszyny parowej zamontowano nowoczesny silnik diesla, dzięki czemu „Kuna” znów pływa, służąc jako statek muzealno-szkoleniowy i duma gorzowskich wodniaków.

– Za remont takich statków najczęściej biorą się prawdziwi miłośnicy. Tempo prac zależy od pieniędzy – przyznaje kpt. Jerzy Hopfer, inicjator odbudowy i wieloletni kapitan „Kuny”, który poświęcił ponad cztery lata na przywrócenie jej do życia. To właśnie dzięki determinacji takich ludzi historia statku nie zakończyła się na dnie rzeki.  

Noc Muzeów w Basenie Północnym – program pełen atrakcji

Podczas tegorocznej Nocy Muzeów Basen Północny stanie się sercem wydarzeń, symbolicznym miejscem spotkania morskiej historii ze współczesnością. To nieprzypadkowy wybór – Basen Północny to dawna stocznia z przełomu XIX i XX wieku, unikalny zespół zabytkowych budynków Urzędu Budowy Portu, które przetrwały do naszych czasów i wciąż czekają na nowe zagospodarowanie. Ta przestrzeń – wrota Świny – ma szansę stać się w przyszłości prawdziwą wizytówką miasta, łączącą dziedzictwo z nowoczesnością. Dlatego właśnie tu, w klimatycznej scenerii portowych zabudowań i przy nabrzeżu, gdzie zacumuje „Kuna”, odbędzie się debata o przyszłości Basenu Północnego. O godzinie 17:00 rozpocznie się otwarta dyskusja „Basen Północny – żeglarze, kultura, apartamenty, a może muzeum?” z udziałem ekspertów, władz miasta oraz mieszkańców. 

Po debacie organizatorzy zaplanowali cały wachlarz atrakcji, które rozegrają się w obrębie Basenu Północnego i okolic. O 19:30 znany regionalista dr Józef Pluciński zabierze uczestników w podróż w czasie, snując gawędę o dziejach świnoujskiej stoczni i jej roli na przełomie XIX i XX wieku. Zaraz potem wyświetlony zostanie unikatowy film dokumentalny „Wyszli” (1993) zrealizowany  Ryszarda Szczepańskiego tu po opuszczenia Świnoujścia przez sowietów – sam autor opatrzy pokaz komentarzem, dzieląc się wspomnieniami z realizacji. Miłośnicy żywej historii będą mogli od 20:00 wyruszyć na wyjątkowe spacery z przewodnikami „śladami starej stoczni” –   ruszą piesze wycieczki po zakamarkach dawnych warsztatów, gdzie każdy mur opowiada swoją historię. Iluminacja zabytkowych budynków,  pokaz nurkowania klasycznego, taniec ognia- to kolejne atrakcje tego wieczoru.

Oczywiście Noc Muzeów w Świnoujściu to nie tylko wydarzenia w porcie.  Swoje podwoje otworzą również inne instytucje: od 18:00 do późnych godzin nocnych na zwiedzających czekają tajemnicze fortyfikacje Fortu Anioła i Fortu Zachodniego, które tego wieczoru odsłonią mroczne zakamarki i wojskowe sekrety (w tych godzinach wstęp do fortów będzie wolny). Galeria ms44 zaprasza o 21:30 na nastrojowy koncert miejskiego chóru LOGOS. Wszystkie atrakcje Nocy Muzeów są bezpłatne, dzięki czemu każdy – od rodzin z dziećmi po seniorów – może uczestniczyć w tym święcie kultury i historii.